بررسی نقش مدیران مدارس در رفتارهای تسهیم دانش تدریس معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران: ارائه یک الگو

چکیده پژوهش آمیخته حاضر با هدف بررسی نقش مدیران در رفتارهای تسهیم دانش تدریس معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران انجام شده است. مهمترین ابعاد و نشانگرهای رفتاری اثرگذار مدیران بر رفتارهای تسهیم دانش تدریس معلمان ابتدا با روش کیفی شناسایی شده اند. در این بخش اطلاعات لازم از طریق مصاحبه با 17 مشارکت کننده که به روش هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند، گردآوری و با استفاده از تحلیل محتوا، تحلیل شد. با استفاده از ابعاد و نشانگرهای شناسایی شده در بخش کیفی، پرسشنامه رفتارهای مدیران با عنوان "رهبری تسهیم دانش" تنظیم شد. در بخش کمی رفتارهای تسهیم دانش تدریس معلمان براساس الگوی رفتار برنامه ریزی شده اجزن(1985) در 5 بُعد شامل نگرش به تسهیم دانش و تجربه ، هنجار ذهنی در تسهیم دانش و تجربه، کنترل رفتاری درک شده در تسهیم دانش و تجربه، تمایل رفتاری به تسهیم دانش و تجربه و تسهیم دانش و تجربه در نظر گرفته شد و رهبری تسهیم دانش نیز به عنوان یک متغیر بیرونی به این الگو اضافه شد. علاوه بر پرسشنامه رهبری تسهیم دانش، پرسشنامه تسهیم دانش تدریس براساس مطالعات گذشته تنظیم شد و هر دوی این پرسشنامه ها در قالب یک فرم توسط 377 معلم تکمیل شد. این معلمان به روش خوشه ای انتخاب شدند. داده های این بخش با استفاده از نرم افزارهای spss و lisrel و با روش های آماری تحلیل عاملی تأییدی، t تک نمونه ای و تحلیل مسیر، تحلیل شد. نتایج نشان داد که: 1) نقش مدیران در رفتارهای تسهیم دانش تدریس معلمان، با عنوان رهبری تسهیم دانش به 12 بُعد و 58 نشانگر تقسیم می شوند. این ابعاد عبارتند از: باور مدیر به تسهیم دانش، نیازآفرینی برای تسهیم دانش، ترویج فرهنگ مشارکت در مدرسه، توسعه روابط و تعامل در مدرسه، تعیین انتظارات رسمی از معلمان برای تسهیم دانش، برگزاری جلسات برای تسهیم دانش، خلق فرصت های غیر رسمی برای تسهیم دانش، ایجاد و پرورش گروههای یادگیرنده، مدیر به عنوان الگوی تسهیمگر دانش، شناسایی و پرورش معلمان مشتاق به تسهیم دانش، تشویق به تسهیم دانش و تشویق به مستندسازی دانش و تجربه. 2) الگوی اندازه گیری ابعاد و نشانگرهای شناسایی شده برازش خوبی با داده ها دارد. 3) وضع موجود رهبری تسهیم دانش و رفتارهای تسهیم دانش تدریس معلمان در سطح مطلوبی قرار دارد. 4) الگوی مفهومی پژوهش برازش مطلوبی با داده ها دارد. در این الگو متغیر رهبری تسهیم دانش بر متغیرهای نگرش به تسهیم دانش و تجربه، کنترل رفتاری درک شده در تسهیم دانش و تجربه و هنجارهای ذهنی در تسهیم دانش و تجربه تاثیر مستقیم و معنادار دارد و بر متغیر های تمایل رفتاری به تسهیم دانش و تجربه و تسهیم دانش و تجربه تاثیر غیر مستقیم معنادار دارد. همچنین مشخص شد که کنترل رفتاری درک شده در تسهیم دانش و تجربه بر تسهیم دانش و تجربه اثر مستقیم ندارد. این پژوهش پیشنهاداتی را برای دست اندرکاران تعلیم و تربیت، مدیران مدارس و پژوهش های آتی مطرح کرده است. کلید واژه: تسهیم دانش، رفتارهای مدیر در تسهیم دانش، نظریه رفتار برنامه ریزی شده، معلم.